Hỏi: Anh nghĩ gì về kinh sách Phật Giáo?
Đáp: Hệ thống kinh sách của Phật Giáo cực kỳ rườm rà lượm thượm. Một số kinh chữ Phạn hoàn toàn vô nghĩa đối với đại đa số người Việt nhưng rất thịnh hành vì Phật tử bị quyến rũ bỡi những âm thanh “huyền bí” của chúng. Nhiều người cảm thấy thanh thản khi tụng những bài kinh nầy. Nhiều người khác cho rằng tuy không cần hiểu nghĩa nhưng khi tụng lên những câu kinh nầy thì âm thanh của chúng có những huyền lực làm cho những gì họ cầu khẩn có thể xảy ra.
Hỏi: Nhưng kinh Phật đâu phải chỉ có chữ Phạn mà thôi.
Đáp: Các kinh chữ Hán và chữ Nôm thì cũng không mấy gì khá hơn. Những bản dịch nầy tam sao thất bổn qua bao nhiêu đời, xuất xứ từ nhiều tông phái khác nhau, được nhiều tu sĩ với nhiều trình độ đạo lý, nhiều quan điểm khác nhau soạn thảo. Có những cuốn kinh không gì hơn là những câu chuyện mê tín dị đoan truyền kể lại.
Hỏi: Anh cho rằng không nên bám víu vào kinh sách. Nếu vậy thì làm sao người ta tìm học về đạo pháp được?
Đáp: Tôi cho rằng không nên bám víu khư khư vào kinh sách. "Khư khư" có nghĩa là cho rằng bất cứ cái gì viết trong bất cứ kinh sách nào cũng có giá trị tuyệt đối; là cho rằng những gì không có trong kinh sách là không đáng kể đến.
Hỏi: Nhưng chẳng phải kinh sách Phật Giáo là những ghi chép lại từ lời truyền dạy của Đức Phật hay sao?
Đáp: Cần nhớ rằng theo lịch sử thì Phật Thích Ca chỉ truyền đạo bằng miệng khi còn sống. Mấy trăm năm sau khi ông chết thì người ta mới bắt đầu ghi chép lại những lời dạy của ông. Vì vậy không có gì bảo đảm bất cứ kinh sách nào, dù xưa cũ bao nhiêu, ghi chép chính xác lời Thích Ca dạy. Có thể nói là tất cả kinh sách, và do đó triết lý Phật Giáo mà chúng ta có hiện nay, đều xuất phát từ sự hiểu biết và diễn giải lời của Thích Ca bởi tập hợp các tu sĩ trong vòng mấy trăm năm sau khi ông chết. Sự kiện sao đi chép lại và phiên dịch từ ngôn ngữ nầy sang ngôn ngữ khác qua 2500 năm làm cho nội dung và ý nghĩa nhiều kinh sách biến đổi đi hẳn. Hơn nữa, đối với tôi thì sự kiện Thích Ca đã có thật sự dạy một điều gì đó hay chăng không quan trọng lắm.
Hỏi: Tại sao?
Đáp: Việc quan trọng, theo tôi, là hãy dựa vào kiến thức và trí phán xét của mình để xem điều đó có thích ứng và thích hợp với nhân sinh quan và vũ trụ quan của mình không. Nếu thích ứng và thích hợp thì sử dụng, nếu không thì loại bỏ qua một bên. Việc một lời dạy có thật sự là từ chính miệng Phật Thích Ca hay không chỉ là thứ yếu.
Hỏi: Nhưng nếu một bài kinh thật sự là lời dạy của Phật Thích Ca thì chắc chắn nó phải có giá trị hơn chứ?
Đáp: Điều đó đúng, nhưng chỉ một phần nhỏ. Không ai có thể xác định chính xác nếu một lời dạy nào đó trong quyển kinh nào đó có thật sự 100% từ Thích Ca hay không. Thế thì tại sao phải chú trọng quá đáng vào việc đó? Một lời dạy nếu có giá trị đối với một người thì bất cứ nó đến từ ai cũng vẫn sẽ có giá trị. Và tương tự ngược lại.
Hỏi: Không phải ai cũng đồng ý về điều nầy.
Đáp: Người ta có khuynh hướng tin sợ những tên tuổi, tước vị lớn lao cao trọng. Điều đó thấy rõ trong việc nhiều người đi sao chép các bài thuyết pháp của các vị sư nổi tiếng hay có tước vị nghe đáng nễ trọng về ngâm nga hay trưng bày như những báu vật mà không cần suy ngẫm xem giá trị thật sự của nó là gì.
Hỏi: Theo anh thì kinh sách có thể được sử dụng như thế nào?
Đáp: Đọc kinh sách như đọc bất cứ tài liệu nào khác: dùng trí phân tích cùng kiến thức thực tế mà phán đoán một cách nghiêm khắc xem cái gì có giá trị, cái nào không. Nên nhớ rằng kinh sách chỉ là những sự hiểu biết và diễn giảng của con người mà thôi. Kinh sách không có giá trị thiêng liêng hay huyền bí gì cả. Đọc với tư cách một giám khảo chớ đừng đọc với tư tưởng của một học trò từ chương.
Hỏi: Nhưng có những cuốn kinh có giá trị nhiều hơn các cuốn kinh khác chớ?
Đáp: Đừng cho rằng kinh sách càng xưa cũ là càng có giá trị nguyên thủy và do đó càng đáng được quý trọng. Kinh sách xưa cũ có thể có giá trị lịch sử của chúng nhưng nội dung và tư tưởng chưa chắc đã mang giá trị thực dụng nữa. Lý thuyết Phật Giáo cổ động giá trị thực dụng. Nếu không thích ứng với đời sống là không có giá trị. Kinh sách được ghi chép và soạn thảo bởi các tu sĩ. Nội dung và tư tưởng của kinh sách thường phản ảnh nhân sinh quan và vũ trụ quan của những tác giả của chúng. Nhân sinh quan lẫn vũ trụ quan của những tu sĩ (dù có lỗi lạc thông thái đến mấy) cũng bị giới hạn bởi kiến thức nhân loại đương thời. Và kiến thức cũng như môi trường sống của nhân loại đã thay đổi rất nhiều trong vài thế kỷ gần đây.
Hỏi: Ngoài kinh sách ra thì còn cách nào khác để tìm hiểu về đạo?
Đáp: Đừng giới hạn việc tìm học đạo trong kinh sách mà thôi. Có nhiều tài liệu, luận án, khảo cứu về Phật Giáo trong những thập niên gần đây cung cấp những cách nhìn khác nhau về lý thuyết và triết lý Phật Giáo. Những quan điểm nầy dĩ nhiên không thích hợp với sự hiểu biết và phương cách thực hành của tất cả Phật tử nhưng nếu không tìm hiểu về chúng mà chỉ khư khư ôm ấp các tư tưởng xưa cũ hoài thì sẽ làm cho tầm nhìn của mình mãi hạn hẹp.
No comments:
Post a Comment